تاریخچه دندانپزشکی

دندانپزشکی زیرشاخه رشته پزشکی از سلامت دهان و دندان است که دوره دکترای آن در کشور ایران  ٦ سال و در ایالت متحده، حداقل ٤ سال دوره کارشناسی اش به طول می‌انجامد. زمان پیدایش این صنعت شغلی در تاریخ تمدن بشری، به ٧٠٠٠ سال قبل از میلاد باز می‌گردد.

دندانپزشکی به‌عنوان یکی از شاخه‌های طب سنتی، در قرون وسطی محسوب می‌شود که شامل مطالعه، تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها، اختلالات و شرایط حفره دهان و دندان در ساختارها و بافت‌های مجاور مرتبط به فک فوقانی (فک و صورت) می‌باشد. مقطع دکترای عمومی رشته دندانپزشکی، به تحصیلات در زمینه بهداشت و درمان بیماری‌های دهان و دندان می‌پردازد.

تعریف علم دندانپزشکی

در نظر مردم یک جامعه علم دندانپزشکی، با دندان سر و کار دارد. اما در واقع  ، فقط به دندان محدود نمی‌شود و شامل جنبه‌هایی دیگرمربوط به ساختارهای حمایت‌کننده دندان، عضلانی، لنفاوی، عصبی، عروقی و آناتومی هم می‌باشد.

کلیه این درمان‌ها، توسط یک تیم دندانپزشکی اعم از دندانپزشک و دستیارهای دندانپزشکی (تکنسین بهداشت دهان و دندان) و گروه مراقبت‌های ویژه می‌باشد. یک دندانپزشک را به‌عنوان یک جراح دندان شناخته می‌شود و تیم پشتیبانی دندانپزشکی اش در ارائه خدمات بهداشت و دهان به وی و بیمار کمک‌رسانی می‌کنند.

واژه‌شناسی دندانپزشکی

اصطلاح دندانپزشکی از کلمه Dentist که یک واژه فرانسوی می‌باشد، گرفته‌شده است. اما اصطلاح علمی آن از یونان باستان در مطالعات ساختار، توسعه و نابهنجاری‌های دندان سرچشمه می‌گیرد.

درمان دندانپزشکی به‌طور معمول شامل شیوه‌های مربوط به حفره دهان است. اکثر این درمان‌ها مربوط به دو عارضه و بیماری شایع پوسیدگی دندان و Periodontal هستند، انجام می‌شوند. اما درمان‌های مشترک دندانپزشکی شامل بازسازی‌های دندان، استخراج یا حذف جراحی دندان‌ها، ریشه سازی، مقیاس سازی و درمان کامل ریشه Endodontic می‌باشد.

تخصص دندانپزشکی

1.دندانپزشکی قانونی: جمع‌آوری و ثبت شواهد دندانپزشکی طبق قانون، که توسط پزشک باتجربه که به مستندسازی و تأیید هویت مراجع حقوقی و قانونی می‌پردازد.

2.دندانپزشکی جراحی یا Geriodontics: تحویل مراقبت‌های دندان بیمارانی که شامل تشخیص، پیشگیری و درمان مشکلات مربوط به دندان می‌باشد.

3.ایمپلنت دندان: هنر و علم جایگزینی دندان‌های استخراج شده با ایمپلنت‌های دندانی

4.پاتولوژی دهان و فک و صورت: مطالعه، تشخیص، برخی درمان‌های بیماری دهان و دندان

5.بیهوشی: مطالعه نحوه رهایی از درد با استفاده از تکنیک‌های بیهوشی محلی و عمومی

6.رادیولوژی دهان و فک و صورت: مطالعه و بررسی رادیولوژی بیماری‌های دهان و فک و صورت

7.داروهای خوراکی: ارزیابی بالینی و تشخیص بیماری‌های مخاطی خوراکی

8.بهداشت عمومی دندانپزشکی: مطالعه اپیدمیولوژی و سیاست‌های سلامت اجتماعی مرتبط با بهداشت دهان و دندان

9.جراحی دهان و فک و صورت: استخراج، ایمپلنت و جراحی فک، دهان و صورت

10.دندانپزشکی کودکان یا Pedodontics: دندانپزشکی برای کودکان

11.زیست‌شناسی دهان و دندان: تحقیق در زیست‌شناسی دندان پزشکی

12.پریودنتولوژی: مطالعه و درمان بیماری‌های پریودنتشیوم (غیر جراحی و جراحی) و همچنین قرار دادن و نگهداری ایمپلنت‌های دندانی

13.اِندودُنتیکس: هنر و علم بازگرداندن فرم دندان و عملکرد آن در هنگام تخریب ضایعات پوسیدگی و غضروف ناشی از دندان‌ها

14.پروتزهای دندانی (دندانپزشکی پروتز): پروتزها، پل‌ها و ترمیم ایمپلنت ها. برخی از پروستودونت ها آموزش خود را در « پروتزهای دهان و فک و صورت » ادامه می‌دهند که این امر مربوط به جایگزینی سازه‌های گمشده مانند گوش‌ها، چشم‌ها، بینی‌ها و غیره است.

15.دندانپزشکی دامپزشکی: یک تخصص دامپزشکی در زمینه دندانپزشکی مورد استفاده برای مراقبت از حیوانات

مکان فعالیت شغل دندانپزشکی فقط معطوف به مطب‌های خصوصی نمی‌باشد. بلکه در مکان‌هایی مانند زندان‌ها برای رسیدگی به بیماران زندانی، بیمارستان‌ها، پایگاه‌های نیروهای مسلح و نظامی، مراکز بهداشت روستایی و شهری و غیره هم کاربردهای مهمی دارد.

دوره کامل یک مقطع Sagittal دندان در دندانپزشکی شامل:

• تاج
• ریشه
• مینا
• اتاقک پالپ
• رگ‌های خونی و عصب‌شناسی
• لوله‌های Dentin
• رباط پریودنتال
• آپِکس و Periapical Region
• استخوان‌های Alveolar

دروس دندانپزشکی

اولین مدرسه دندانپزشکی در تاریخ 21 فوریه سال 1828 در Bainbridge واقع در اوهایو، توسط دکتر John M. Harris افتتاح شد و امروزه به‌عنوان یک موزه دندانپزشکی محسوب می‌شود. و اولین دانشگاه دندانپزشکی به نام کالج بالتیمور (Baltimore) در سال 1840 در ایالت متحده آمریکا تأسیس و راه‌اندازی شد.

در کشور انگلستان این صنعت شغلی به دو بخش دندانپزشکی و جراحی دندان به صورت کاملاً تخصصی و جدا از هم طبق قوانین شغلی این کشور تقسیم‌بندی شده است. در سال 1880 در انگلیس انجمن دندان پزشکان تأسیس شد که تمام دندانپزشکان باید توسط شورای عمومی دندانپزشکی مورد تأیید قرار بگیرند.

دندانپزشک در کشورهایی مانند کره، تایلند، برزیل، ژاپن، کانادا و شیلی، به‌عنوان یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی دسته‌بندی می‌شود و دوره‌های کارآموزی اختصاصی تجربی خود را باید به صورت مجزا از رشته تحصیلی‌شان بگذراند.

به‌طوری که در کشورهای غربی برای تبدیل‌شدن به یک متخصص دندانپزشک حرفه‌ای، شخص باید حداقل 4 سال تحصیلات تکمیلی را بگذراند و این بازه زمانی در اتحادیه اروپا حدود 5 سال می‌باشد. در گذشته دندانپزشکی را معادل دندانسازی می دانستند اما امروزه دندانسازی بخشی از دندانپزشکی می‌باشد.

به‌طور کلی دندانپزشکی به دو بخش درس‌های پایه و اختصاصی تقسیم می‌شود.

1.دروس پایه:

حدود 43 واحد درسی می‌باشند که شامل:

• بیوشیمی
• جنین‌شناسی
• تشریح
• ژنتیک و فیزیک پزشکی
• مطالعه اپیدمیولوژی
• میکروب‌شناسی
• آسیب‌شناسی عمومی
• بیهوشی عمومی
• فیزیولوژی
• روان‌شناسی عمومی
• ایمنی‌شناسی

2.دروس تخصصی:

که معمولاً به دروسی گفته می‌شود که تمرکزش بر روی موارد اختصاصی دندانپزشکی می‌باشد که شامل:

• زبان خارجه تخصصی
• جراحی دهان و فک و صورت
• جنین و بافت‌شناسی فک و دهان
• ارتودنسی
• بهداشت محیط‌زیست
• فارماکولوژی
• داروهای خوراکی
• اندودنتیکس
• بیولوژی دهان و بهداشت دهان و تغذیه و دندان‌پزشکی
• پریودنتولوژی
• دندان‌پزشکی ترمیمی (پروتز ثابت و متحرک پارسیل)
• رادیولوژی و آسیب‌شناسی دهان
• نظام پزشکی و طب قانونی
• بهداشت عمومی و اکولوژی
• دندان‌پزشکی مجتمعی
• بیماری‌های روانی
• کالبدشناسی و مرفولوژی دندان
• گوش و حلق و بینی، پیشگیری مواد دندانی
• ارائه پایان‌نامه (رساله نهایی دندانپزشکی)‌